KWK Knurów, Szyb Piotr
Opis maszyny parowej przedziału zachodniego KWK Knurów, szyb Piotr
Szyb Piotr – jego początkowa nazwa to Schacht I, później von Velsen I, a po podziale śląska Piotr.
W roku 1915 wybudowanie przy szybie I zakładu przeróbczego uzasadniało potrzebę zabudowania w tym szybie urządzenia wydobywczego. Początkowo zamierzano szyb wyposażyć w maszynę elektryczną.
Do przetargu w czerwcu 1913 zgłosiło się trzech oferentów: SIEMENS-SCHUCKERT, AEG i BBC wyceniając koszt maszyny na od 200 600-222 000 mk. W niedługim czasie zaniechano zamiaru zastosowania maszyny elektrycznej, i w czerwcu 1914 przyjęto 4 oferty na dostarczenie maszyny parowej, z których wybrano najtańszą 104 450 mk, którą złożyła huta Donnersmarck z Zabrza, otrzymując zlecenie na dostawę.
Pod koniec 1914 r. przystąpiono do budowy fundamentu i budynku maszyny wyciągowej, który w 1915 r. wykonało i ukończyło przedsiębiorstwo H.Kierkuth z Knurowa.
Dostawa i montaż maszyny trwał od drugiej połowy 1915, do pierwszego kwartału 1916.
PARAMETRY TECHNICZNE MASZYNY :
Maszyna parowa dwucylindrowa na parę przegrzaną 300 stopni C. i ciśnieniu 10 Atm., bliźniacza w układzie poziomym z bezpośrednim napędem na bęben linowy, z zaworowym rozdzielaczem pary uruchamianym przez wał rozrządczy.
Moc maszyny: 1200 KM, Średnica cylindrów: 1300 mm, Skok tłoka: 1600 mm, Stosunek przekładni między korbowodem, a bębnem linowym 1:4,06, Dwa bębny linowe o średnicy 6500 mm, Szerokość bębnów: 1950 mm do nawijania liny w jednej warstwie, Hamulec szczękowy na oba bębny. Średnica kół linowych na wieży 5500 mm, Średnica liny nośnej 54 mm, Lina wyrównawcza 170 x 25 mm, Największe obciążenie przy wydobyciu 24 500 kg, Największe obciążenie przy jeździe ludzi 20 300 kg, Zjazd klatkami 4-ro piętrowymi do poziomów 250,350,450 m. Do kontroli jazdy służył szybkościomierz, szybowskaz, i optyczno-akustyczna sygnalizacja firmy SIEMENS-HALSKE. Po pogłębieniu na początku 1915 r. szybu dla zwisu liny wyr. Z 463 m do 481,2 m rozebrano drewnianą wieże szybową i od czerwca 1915 przystąpiono do montażu wieży szybowej o ciężarze 208 t i wysokości 42,01 m. budynek nadszybia o ciężarze konstrukcji stalowej 195 t ukończono w połowie 1916 r.
Szyb Piotr był jedynym chyba szybem trzyprzedziałowym na Śląsku, oprócz opisywanego przedziału zachodniego już Niemcy planowali w okresie II wojny światowej wyposażyć szyb w przedział wschodni z 12 t skipami. Nie zostało to jednak zrealizowane, dopiero po wojnie zabudowano urządzenie skipowe, było to 15 tonowy skip z przeciwwagą i maszyna prod. ZSSR. o średnicy koła 8 m,, w związku z zabudową dużego skipu, przedział zachodni musiano ograniczyć i zamiast dwóch klatek 4 piętrowych zastosowano klatkę 4 piętra z przeciwwagą
Ponadto w szybie funkcjonował przedział Piotr drzewiarka, z maszyną bobinową, dwoma klatkami i wieżą dostawioną kątowo do wieży głównej, nie było jej jednak widać, gdyż poziom kół znajdował się w hali zrębu.
Maszynę parową i cały szyb Piotr zatrzymano w 1996 r. A rok później zasypano szyb, maszyna bobina przedziału drzewiarka została zabrana na zabytkowy szyb Maciej (Demex) w Zabrzu na razie nic nie wiem o jej wyeksponowaniu, maszyna ZSSR ze skipu poszła na złom.
SZCZĘŚĆ BOŻE
Maciej Pender
4 października 2013
Zdjęcia udostępnione przez Marka Lochera, znanego śląskiego fotografa przestrzeni industrialnych. https://mareklocher.myportfolio.com/kopia-czlowiek-i-maszyna
Niestety, nieco ponad dwa lata później to samo miejsce wyglądało już tak …
23 grudnia 2015